ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: 57-58. Ταξίδι στο Ομάν και στο Κατάρ

του Δρ Δημητρίου Κουτάντου – Εκπαιδευτικού, Διδάκτορα Ειδικής Αγωγής

Συνέχεια του «Ταξιδιού» στις αραβικές χώρες της Ασίας. Δύο καλοί φίλοι από το Ομάν, ο  Δρ Salem Abdullah-Said Al-Naibi και ο Δρ Harith Αl Hinai, εκπαιδευτικοί από δεκαπέντε ετών, συνομιλούν μαζί μας για τη θρησκευτική παράδοση και τη μοντερνικότητα της τεχνολογίας. Και οι δυο διατηρούν ισχυρές ισλαμικές παραδόσεις, όπως είναι οι πέντε προσευχές του 24ωρου, το ραμαζάνι, η μαντήλα για τα παιδιά τους στο σχολείο, η ιεραρχημένη δομή της οικογένειας, ο σεβασμός στους γηραιότερους και κάνουν ειδική αναφορά στους βεδουίνους του «άδειου τετράγωνου» της ερήμου. Ταυτόχρονα όμως είναι ακαδημαϊκοί, με πολυετείς μεταπτυχιακές σπουδές στην Ευρώπη και στην Αμερική και σχεδιάζουν την εκπαιδευτική πολιτική των σύγχρονων εκπαιδευτικών τεχνολογιών στη χώρα τους. Από την έρημο του Ομάν περνάμε απέναντι στο Κατάρ, όπως μπορείτε να δείτε και στα ενσωματωμένα βίντεο, είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, με πολυπολιτισμική εκπαίδευση και την ισλαμική αρχιτεκτονική του μέλλοντος.

57. Ταξίδι στο Ομάν, μουσουλμανική παράδοση και εκσυγχρονισμός
«Ο Θεός ανήκει στα αθέατα (μυστικά) του παραδείσου και της γης, και σε Αυτόν επιστρέφει κάθε υπόθεση (για απόφαση): γι’ αυτό προσευχήσου σ’ Αυτόν, και εμπιστεύσου Αυτόν: και ο Κύριος δεν θα είναι χωρίς σκέψη απέναντί σου» (11:123). «Πες: Αυτός είναι ο Θεός, ο Ένας και Μόνος Θεός, ο Αιώνιος, ο Απόλυτος» (112:1-4). [για Ιουδαίους και Χριστιανούς] «Πιστεύουμε στην Αποκάλυψη η οποία ήρθε σε εμάς και σε αυτήν που ήρθε σε εσάς, ο δικός μας Θεός και ο δικός σας Θεός είναι Ένας, και σ’ αυτόν πρέπει να υποτασσόμαστε» (29:46, Qur’an/Κοράνι).

Συνέντευξη με τον Δρ. Salem Abdullah-Said Al-Naibi, Διευθυντής στο Nizwa College of Education

Στο Ομάν διατηρείτε ακόμη πολλές από τις παραδόσεις σας…
Η λευκή στολή που φορώ, η dishdashas, μας βοηθάει στις κλιματολογικές συνθήκες. Στο κεφάλι φοράμε το «τουρμπάνι» και στις γιορτές το σκαλιστό μαχαίρι «khanjar». Είμαστε υποχρεωμένοι από το κράτος να φοράμε στη δουλειά μας αυτή τη στολή, και στις δημόσιες υπηρεσίες αυτή η στολή είναι λευκή. Το Σουλτανάτο του Ομάν έχει τριάμισι εκατομμύρια κατοίκους. Οι Ομανοί καταγόμαστε από τη γειτονική Υεμένη και το Ιράκ, ακόμη και από τους βεδουίνους της ερήμου.

«Ταξίδι στο Ομάν», 56 Φωτογραφίες διάρκεια 4’ λεπτά): Εκπαίδευση στο Ομάν, Λαογραφικό Μουσείο, “Η Ζωή των Βεδουίνων”, Αραβικές γεύσεις

Ποια είναι η σχέση της πολιτισμικής σας παράδοσης με την εκπαίδευσή σας;
Η εκπαίδευσή μας αντανακλά την ισλαμική παράδοση στο αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, για παράδειγμα στα βιβλία δεν υπάρχουν φωτογραφίες που να δείχνουν γυμνά μέρη του σώματος. «Ισλάμ» για εμάς σημαίνει εθελοντική παράδοση στη Θέληση του Αλλάχ και υπακοή στις διαταγές του. Για να είσαι μουσουλμάνος πρέπει να διατηρείς τα πέντε ισλαμικά θεμέλια στην καρδιά σου (pillars of Islam): (α) Δεν υπάρχει άλλος Θεός εκτός από τον Αλλάχ και ο προφήτης Μωχάμετ έφερε το Μήνυμά του. (β) Να προσευχόμαστε πέντε φορές το εικοσιτετράωρο. (γ) Να δίνουμε χρήματα κάθε χρόνο σε αυτούς που τα χρειάζονται. Αυτό ονομάζεται zakah (ζακάτ) και αντιστοιχεί στο 2.5% του ετήσιου εισοδήματός μου. Αυτά τα χρήματα τα δίνουμε σε αυτούς που τα χρειάζονται στην πόλη που ζούμε ή υπάρχουν κάποιοι οργανισμοί που τα συγκεντρώνουν και τα μοιράζουν. (δ) Θεμέλιο της πίστης μας είναι το προσκύνημα τουλάχιστον για μια φορά στη ζωή μας στον ιερό χώρο της Μέκκα. Και (ε) η νηστεία (sawm), δηλαδή το Ραμαζάνι, διαρκεί 29-30 ημέρες ανάλογα με το φεγγάρι. Αν δεν ακολουθήσεις ένα από αυτά δεν είσαι καλός μουσουλμάνος. Χρειάζεται συγκέντρωση και αληθινή πίστη. Η νηστεία μάς υπενθυμίζει το Θεό. Από την ανατολή ως τη δύση δεν τρώμε, δεν πίνουμε, δεν κοιμόμαστε με τη γυναίκα μας…
Εσύ έχεις προσκυνήσει στη Μέκκα;
Όχι ακόμα, θέλω όμως να πάω.
Η «τυπολατρία» των πέντε βασικών θεμελίων είναι αρκετή;
Σε καμία θρησκεία η τυπολατρία δεν είναι αρκετή, χρειάζεται να ακολουθεί η καρδιά μας.
Τι σημαίνει Αλλάχ;
«Αλλάχ» σημαίνει «Θεός».
Η αλλαγή των ανθρώπινων ρυθμών είναι ορατοί κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού;
Βέβαια. Είναι ένας ιερός μήνας, οι άνθρωποι συγκεντρώνονται και προσεύχονται στα θεμέλια της πίστεως που είναι: (α) Να πιστεύεις στον Αλλάχ. (β) Να πιστεύεις στους προφήτες, όπως είναι ο Χριστός, αν δεν πιστεύεις σε όλους τους προφήτες σημαίνει ότι δεν έχεις αληθινή πίστη. (γ) Να πιστεύεις στα ιερά βιβλία, όπως είναι η Βίβλος, το Κοράνι και τα βιβλία των άλλων προφητών. (δ) Να πιστεύεις στη μεταθανάτια ζωή στην κόλαση ή τον παράδεισο. (ε) Να πιστεύεις στη Θεία μοίρα.

Τα παιδιά συμμετέχουν στο Ραμαζάνι;
Τα παιδιά αρχίζουν να «διδάσκονται» από την ηλικία των επτά ετών να νηστεύουν, στην αρχή λίγες μέρες και μόνο ως το μεσημέρι. Εγώ έχω πέντε παιδιά, η εννιάχρονη κόρη μου ακολούθησε τη μισή νηστεία. Ίσως του χρόνου να νηστέψει περισσότερο.
Τα παιδιά προσεύχονται στο σχολείο;
Η πρωινή προσευχή γίνεται στο σπίτι με την ανατολή. Το μεσημέρι γίνεται η επόμενη προσευχή στο Μοσκ/Τέμενος του σχολείου λίγο πριν φύγουν. Οι μαθητές πάνε στο σχολείο στις επτά το πρωί και φεύγουν στις 12:30 το μεσημέρι και οι μεγαλύτεροι στις 13:00.
Όλοι οι άνθρωποι της χώρας σου πιστεύουν;
Όχι. Αν βρίζεις, αν πηγαίνεις με γυναίκες δεν είσαι αληθινός μουσουλμάνος. Αν δεν νηστεύεις ποιος μπορεί να σε δει; Μόνο ο θεός, όπως συμβαίνει παντού.
Πώς είναι ολόκληρο το όνομά σου;
Salem Abdullah-Said Al-Naibi. Το όνομά μας περιλαμβάνει και τις προηγούμενες γενιές μου: Salem-το μικρό μου όνομα, Abdullah-το όνομα του πατέρα μου, Said-το όνομα του παππού μου, Al-Naibi-το επίθετο μου. Η παράδοση μας αποδίδει τιμή στη γενιά και στην οικογένεια.
Πώς είναι η χώρα σου και η εκπαίδευσή σας σήμερα;
Ο Σουλτάνος Qaboos bin Said πήρε την εξουσία από τον πατέρα του το 1970. Δεν υπήρχαν εκλογές μέχρι πρόσφατα, αλλά ένας τύπος συμβούλων που ελέγχονταν από τη μοναρχία. Ιστορικά, όταν ο Σουλτάνος ανέλαβε την εξουσία υπήρχαν τρία σχολεία σε ολόκληρη τη χώρα, δυο νοσοκομεία, δέκα χιλιόμετρα ασφάλτου, δεν υπήρχε τηλεόραση, ούτε ράδιο! Σήμερα το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και ο ηλεκτρισμός έχουν φτάσει παντού. Υπάρχουν χιλιάδες χιλιόμετρα ασφαλτοστρωμένου οδικού δικτύου, πενήντα νοσοκομεία, και διακόσια  κέντρα υγιεινής, ενώ μισό εκατομμύριο μαθητές διδάσκονται δωρεάν στα σχολεία διατηρώντας τις παραδόσεις μας (Department of Education).
Εγώ έγινα δάσκαλος στην ηλικία των 15 ετών γιατί χρειαζόμασταν επειγόντως εκπαιδευτικούς ώστε να μην εισάγουμε εκπαιδευτικούς από άλλες χώρες. Με υποτροφίες σπούδασα στη Σκωτία, την Αγγλία και το Οχάιο των Η.Π.Α. Παντρεύτηκα όταν ήμουν 18 ετών και τώρα έχω πέντε παιδιά. Η δομή του σχολείου είναι παντού σχεδόν η ίδια (6-3-3). Τώρα έχουμε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που περιλαμβάνει δωρεάν υποχρεωτική εκπαίδευση, συνέχιση της ισλαμικής παράδοσης, εκμάθηση ξένων γλωσσών και ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στην τεχνολογία και την παράδοση;
Όταν ήμουν στο εξωτερικό άκουγα αποσπάσματα από το Κοράνι στο διαδίκτυο!
Ποια είναι η εκπαίδευση στη χώρα σου για τα άτομα με ειδικές ανάγκες;
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει. Δεν υπάρχουν πολλά ειδικά σχολεία. Στην πόλη μου οι μαθητές ταξιδεύουν εξήντα  χιλιόμετρα κάθε μέρα για να πάνε σε μια άλλη πόλη. Οι άνθρωποι ανακατεύονται, δεν τους ξεχωρίζουν, αλλά δεν υπάρχει η καλύτερη δυνατή εκπαίδευση. Αν δουν έναν τυφλό του δίνουν χρήματα, αλλά αυτό δεν αρκεί.
Αν δείτε μια κοπέλα στο Ομάν χωρίς τη μαντίλα τι θα σκεφτείτε;
Αν δεις μια κοπέλα χωρίς μαντίλα θα σκεφτείς ότι δεν ακούει τους γονείς της ή ότι η οικογένειά της δεν είναι σωστή. Έχω τρεις κόρες και φορούν τη μαντήλα στο σχολείο, όχι στο σπίτι. Στις μικρές ηλικίες τα μαλλιά δεν λειτουργούν ως ερωτικό στοιχείο.
Μπορώ να χαιρετίσω μια μουσουλμάνα με χειραψία;
Αυτή η επαφή σημαίνει ότι σε ενδιαφέρει να την παντρευτείς!
Πώς βλέπεις το μέλλον της ανθρωπότητας;
Προσεύχομαι όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτου θρησκεία να συμβιώσουν αρμονικά. Οι επιθέσεις που έγιναν στις Η.Π.Α. αλλά και οι επιθέσεις που γίνονται καθημερινά στην Παλαιστίνη, στο Ισραήλ είναι προβλήματα όλων μας.
Υπάρχουν προβλήματα ανάμεσα στο Χριστιανισμό και το Ισλάμ;
Για να είσαι πιστός μουσουλμάνος πρέπει να πιστεύεις και στο Χριστό, αλλά δεν ασπαζόμαστε ότι είναι Θεάνθρωπος. Πιστεύουμε ότι είναι ο γιος της Παναγίας. Υπάρχουν και τελετουργικές διαφορές, αλλά η πίστη αποτελεί την ίδια βαθύτερη ανάγκη.
Γιατί χρειαζόμαστε διαφορετικές θρησκείες;
Το Κοράνι, που αποτελείται από 114 κεφάλαια (Surahs) και 6.000 στίχους, λέει ότι υπάρχουν διαφορετικοί προφήτες για να φέρουν το μήνυμα του Θεού σε διαφορετικές ομάδες ανθρώπων. Ακόμη και στη Βίβλο αναφέρονται προφήτες μετά το Χριστό.
Θα ήθελες να πεις λίγα λόγια στους Έλληνες;
Ελπίζω ότι μπορείτε να με καταλάβατε για όσα είπα. Ξέρω πολλούς καλούς Έλληνες και ελπίζω να επισκεφτώ τη χώρα σας κάποια στιγμή. Οι Έλληνες που γνώρισα ενδιαφέρονται να μάθουν για τους άλλους. Ελπίζω να είναι χρήσιμο ό,τι είπα. Να μεταφέρεις τους χαιρετισμούς μου στους Έλληνες εκπαιδευτικούς.

Συνέντευξη με τον Δρ Harith Αl Hinai, Υπεύθυνος στα προγράμματα πληροφορικής του Υπουργείου Παιδείας του Ομάν

Υπάρχει κάτι άλλο στην έρημο εκτός από την άμμο;
Η έκταση ανάμεσα στο Ομάν και τη Σαουδική Αραβία που είναι έρημος ονομάζεται «Άδειο Τετράγωνο». Παλιά κατοικούνταν από Βεδουίνους. Σήμερα παραμένουν λιγοστοί αυτοί που εκτρέφουν ζώα, αλλά βοηθιούνται από τους συγγενείς τους που ζουν στις πόλεις. Η πατρίδα μου στο μακρινό παρελθόν υπήρξε δυνατή αυτοκρατορία και έκανε εμπόριο με την Ινδία, την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Το Κοράνι μιλάει για τις φυλές Hud και Ubar, ευρήματα των οποίων βρέθηκαν στην Dhofar. Παλιότερα η περιοχή μας αποκαλούνταν «Μαζούν», δηλαδή «σύννεφα της βροχής». Η λέξη «Ομάν» αναφέρεται σε μια κοιλάδα και στο διάσημο βασιλιά που ζούσε εκεί. Μετά μας αποίκησαν οι Πορτογάλοι (1507-1650). Η γενιά Al Bu Said, από την οποία κατάγεται ο σημερινός μας Σουλτάνος, υπάρχει από το 1740 μ.Χ.
Είσαι παντρεμένος με τρία παιδιά, αλλά δεν φοράς δαχτυλίδι!
Κάποιοι φοράνε αλλά δεν είναι υποχρεωτικό.
Παντρεύεστε περισσότερες από μια γυναίκες!
Σύμφωνα με το Κοράνι μπορούμε να έχουμε ταυτόχρονα έως τέσσερις συζύγους. Η πλειοψηφία των ανδρών έχει μόνο μια γυναίκα…
Τι σημαίνει για εσάς η προσευχή;
Τη σχέση μας με το Θεό. Προσευχόμαστε (salah) πέντε φορές το εικοσιτετράωρο. Η προσευχή fajr γίνεται ανάμεσα στη χαραυγή και την ανατολή, η προσευχή Zuhr πριν από το μεσημέρι, η προσευχή Asr πριν από το ηλιοβασίλεμα, η προσευχή Maghrid ακριβώς μετά από το ηλιοβασίλεμα και η προσευχή Isha ανάμεσα στη νύχτα και στη χαραυγή. Στα Μοσκ μας καλούν για προσευχή λέγοντας: «Ο Αλλάχ, δηλαδή ο Θεός, είναι ο Μέγας, ο Μεγαλύτερος Όλων». Κάθε Μοσκ στο βάθος έχει ένα αστέρι και ένα μισοφέγγαρο που βλέπει προς τη Μέκκα (Κάμπα).

Θυμάμαι όταν σπούδαζα στην Αγγλία για ένα διάστημα έμενα με ένα μουσουλμάνο, έβαζε το ξυπνητήρι του κάθε μέρα για να σηκωθεί τα ξημερώματα να προσευχηθεί.
Δεν προσεύχονται όλοι όλες τις φορές αλλά οι περισσότεροι το ακολουθούν.
Πώς είναι το εκπαιδευτικό σας σύστημα σήμερα;
Πριν από το 1999 είχαμε ένα «Κοράνι Εκπαιδευτικό Σύστημα». Η θρησκεία έπαιζε το σημαντικότερο ρόλο στη μόρφωση με την απομνημόνευση εκτενών αποσπασμάτων από το Κοράνι. Σήμερα συνδυάζεται η παράδοση όπως είναι η αραβική λογοτεχνία, η ιστορία του Ομάν και η ισλαμική παράδοση με νέα εκπαιδευτικά αντικείμενα, με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, την τέχνη, τις ξένες γλώσσες. Η σύγχρονη εκπαίδευση είναι απαραίτητη, γι’ αυτό οι εκπαιδευτικοί στο Ομάν είναι σεβαστοί στην κοινωνία. Οι μισθοί μας είναι χίλια έως δύο χιλιάδες Ευρώ. Το κράτος έχει πετρελαιοπηγές και τις διαχειρίζεται για όλους.
Καπιταλισμός ή κομμουνισμός;
Είμαστε μουσουλμάνοι, ακολουθούμε το Ισλάμ. Το Ισλάμ είναι το θεμέλιο στη ζωή μας σύμφωνα με τα ιερά βιβλία, το Κοράνι και τις προφορικές παραδόσεις. Συμμετέχουμε στον αραβικό σύνδεσμο που αποτελείται από εικοσιτέσσερις ισλαμικές χώρες.
Ποια είναι η βαθύτερη επιρροή της Ισλαμικής παράδοσης στην εκπαίδευσή σας;
Η ηθική! Η πρόοδος και η ηθική, ο σεβασμός στους γεροντότερους, ο σεβασμός στους άλλους, ο σεβασμός στους κανονισμούς, ο σεβασμός στους ανθρώπους.
Τι λες για τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις Η.Π.Α.;
Αυτά είναι πολιτική και εγώ δεν καταλαβαίνω πολύ καλά την πολιτική! Εγώ σε αντιλαμβάνομαι ως αδελφό. Όταν επισκέπτεσαι το Ομάν δεν έχεις αυτά τα προβλήματα, γιατί επισκέπτεσαι τον αδελφό σου. Αν έχεις καλή εκπαίδευση μπορείς να διακρίνεις με ποιο τρόπο λειτουργούν αυτά και επομένως μπορούμε να διακρίνουμε ανάμεσα στην πολιτική και την κοινωνική ζωή. Ελπίζω οι διαφορές να αμβλυνθούν, να λειτουργήσουμε ως φίλοι και συγγενείς. Αγαπάμε όλοι τη ζωή.
Θα ήθελες να πεις λίγα λόγια προς τους Έλληνες αναγνώστες;
Σίγουρα, σίγουρα. Πιστεύω ότι η τελευταία λέξη που θα ήθελα να πω είναι ότι είμαι τόσο χαρούμενος που ένας Έλληνας με προσκάλεσε να του μιλήσω και ενδιαφέρθηκε για τη χώρα μου. Αυτό είναι ένα καλό παράδειγμα και ελπίζω η κουβέντα μας να είναι ευχάριστη στους Έλληνες αναγνώστες, τους οποίους και χαιρετίζω θερμά.

58. Ταξίδι στο Κατάρ, των διεθνών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων
Το όνομα «Κατάρ» πιθανότατα προέρχεται από την λέξη «Qatara» που αναφέρεται στην ερειπωμένη πόλη Zubara. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν ότι η περιοχή κατοικήθηκε δέκα χιλιάδες χρόνια π.Χ. Οι τοπικές φυλές εξισλαμίστηκαν στα μέσα του 7ου αιώνα. Από το 1517 περνάει στον έλεγχο της Πορτογαλίας και το 1538 και για τέσσερις αιώνες υπό Οθωμανικό έλεγχο. Την περίοδο 1916-1971 ήταν ανεξάρτητο προτεκτοράτο της Βρετανίας. Έχει έκταση όση είναι το 1/13 της Ελλάδας, πληθυσμό λιγότερο από το ένα εκατομμύριο αλλά λόγω πετρελαίου έχει ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλή εισοδήματα στον κόσμο. Μόνο το 20% του πληθυσμού είναι Καταρινοί και οι υπόλοιποι από τις γύρω χώρες. Πρωτεύουσα και κυριότερο λιμάνι της χώρας είναι η Ντόχα.  Η χώρα έχει απόλυτη μοναρχία αλλά μετά από δημοψήφισμα το 2003 τέθηκε σε ισχύ νέο Σύνταγμα που επιτρέπει τοπικές εκλογές.

«Ταξίδι στο Κατάρ», Βίντεο και Φωτογραφίες διάρκειας 4’ λεπτών): Ντόχα, η πρωτεύουσα (Doha), Το Λιμάνι, Ισλαμική παράδοση και Σύγχρονη Αρχιτεκτονική, «Ο Κόσμος του Μέλλοντος», Ο Δρόμος Al Corniche, Πολυπολιτισμική Εκπαίδευση

Το εκπαιδευτικό σύστημα στο Κατάρ οργανώνεται από το Ανώτατο Συμβούλιο Παιδείας και το Υπουργείο Παιδείας. Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι υποχρεωτική και δωρεάν. Πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα και πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο έχουν παραρτήματα στη χώρα. Το Ίδρυμα Qatar οργανώνει ετησίως την Παγκόσμια συνδιάσκεψη για την «Εκπαίδευση, την Επιστήμη και την Ανάπτυξη της Κοινότητας» (WISE). Οι περισσότεροι ομογενείς αλλά και όσοι ντόπιοι έχουν τη δυνατότητα στέλνουν τα παιδιά τους στα διεθνή εκπαιδευτικά παραρτήματα αμερικανικής, αγγλικής, καναδέζικης, ολλανδικής, ιορδανικής, ινδικής ή άλλης προελεύσεως.